Windows Dosya Sistemleri

Hepinize selamlar, bu makalemde sizlere sırası ile;

1. Dosya nedir,
2. Sabit diskin yapısı ve çalışma mantığı,
3. Dosya Sistemi,
4. Dosya Sisteminiin Görevleri,
5. Windows Sistemlerde dosya yapıs
6. FAT 16,
7. FAT 32,
8. NTFS  konularından bahsedeceğim. Bu konular Adli Bilişim açısından önemli kısımlardan biridir.

Dosya Nedir?

Dosya, disk üzerinde depolanmış verilerin bütününe verilen isimdir.

İşletim sistemlerinde iki çeşit dosya bulunmaktadır;

1. Sistemler çalışma halince görevini yaparken ya da uygulama çalışırken bilgisayarı kontrol eden komutları içeren program dosyalarıdır.
2. Bir program yardımı ile kullanıcılar tarafından yaratılmış veri dosyalarıdır.

 

Sabit Diskin Yapısı ve Çalışma Mantığı

• Diskler iç içe geçmiş halkalardan oluşmaktadır. Bu halkalara iz(track) denir.
• Her bir halka kendi içinde bölümlenmiştir. Bu bölümlere de sektör denilmektedir.
• Disklerde manyetizma kullanıldığı için yan yana kesimlerin birbirinden etkilenmemesi için boşluklar bırakılmıştır.

Dosyaların sabit diske kaydedilmesi dosya sisteminin görevidir. Dosya sistemi sektörün tamamını tek seferde kullanmaz ve öbek(cluster) adı verilen gruplara toplar.

 

Dosya Sistemi nedir ?

Bir dosyanın bir disk üzerinde nasıl saklandığı ve bir bilgisayarın dosyaları yönetebilmek için erişimi nasıl sağladığını kontrol eden sisteme dosya sistemi (file system) denir. Her dosya sistemi içerisinde ayrılmış alanlar ve dizinler barındırır ve bir depolama cihazının kullanılabilir olması için mutlaka bir dosya sistemi türünü kullanması gerekir. Günümüzde flaşh belleklerde, hard disklerde ve hafıza kartlarında NTFS dosya sistemi kullanımı daha yaygındır.

Ana bellek dışında kalan ve ikincil bellekler (ör: sabit disk) üzerinde tutulan verilerin yönetimi dosya sistemi kapsamında ele alınır.

Bu amaçla ikincil belleklerin düzenlenmesi, dosyalara yer sağlanması, boş alanların izlenmesi, dosyaların ikincil bellek üzerinde yerleşimlerinin ve erişimin en hızlı olacağı biçimde düzenlenmesi, dosya sisteminin görevleridir.

Dosya Sisteminin Görevleri

Bunun yanında sistemde saklanan dosyaların güvenliğinin gözetilmesi de zorunludur. Bu yüzden, dosyalara erişim ve paylaşım haklarının belirlenmesi ile denetlenmesi de dosya sistemi tarafından yapılmalıdır.

• Dosya sistemi, veriyi düzenlenebileceği ve yönetilebileceği bir ortama kaydetmeye yarayan bir yoldur.
• Veri tutan her fiziksel ortam (ör: sabit disk), bilgi saklayan/tutan küçük birimlerin sıralanmasından, yani “bloklardan” oluşur.
•  Her dosya sistemi bu blokları farklı biçimde yönetir.

 

Windows Sistemlerin Dosya Yapısı

Windows İşletim sisteminin farklı sürümlerinde farklı dosya sistemleri kullanılmaktadır.

Bunlar;

• MS-DOS işletim sistemi FAT 16,
• Windows 95/98 işletim sistemi FAT 32,
• Windows NT/2000/XP/Vista/7/8 işletim sistemleri NTFS, dosya sistemleri kullanılmaktadır.

FAT 16 (File Allocation Table)

• DOS işletim sistemi ve Windows’un ilk sürümlerinde FAT (File allocation Table-Dosya Yerleşim Tablosu) dosya sistemi kullanılmaktaydı.
• FAT dosya sisteminde dosya konumları ana dosya tablosu (master file table-MFT) içerisinde tutulur.
•  16 bitlik bir dosya sistemi olduğu için FAT 16 olarak adlandırıldı.
• DOS ve tüm Windows versiyonları bu dosya sistemini desteklemektedir.
• Bu dosya sisteminde bir dosya en fazla 2GB boyutunda olabilir ve 256 MB’tan küçük bölümler için veriye ulaşım çok hızlıdır.
• Veri güvenliği yoktur.

FAT16’nın geçerliliğini yitirmesiyle birlikte daha üst seviye işletim sistemlerinde kullanılması amacıyla FAT dosya sisteminin son sürümü olacak olan FAT 32 geliştirilmiştir.

FAT 32 (File Allocation Table)

• Windows 95/98/ME/2000/XP/Vista/7/8 işletim sistemleri bu dosya sistemini desteklemektedir.
• FAT 32’nin, FAT 16’dan daha gelişmiş veri koruma yöntemleri vardır.
• Disk bölümlerinin 512 MB’tan büyük olması gerekir.
• FAT 16 dosya sisteminde kök dizinde en fazla 512 dosya/klasör tutulabilirken FAT 32’de istenildiği kadar dosya/klasör tutulabilir.

NTFS (New Technology File System)

Eski Windows işletim sistemlerinde uzun süre kullanılan FAT dosya sisteminin yerine geliştirilmiş bir dosya sistemidir. NTFS, dosya konumlarını FAT sistemindeki gibi bir ana dosya tablosu (master file table) olarak saklamakla birlikte dosyanın yerleştiği konumları ve diğer bilgileri her öbeğin içinde ayrıca saklayarak daha güvenilir bir yapı sunar.

• NTFS dosya sistemi kullanan Windows sürümleri FAT sürücüleri görebilir ve bu sürücülerdeki dosyaları okuyabilirler. Ama FAT dosya sistemini kullanan sistemler NTFS bölümlerini göremezler.
• Dosya ve dizinlere kullanıcı hakları verilerek erişim denetlenebilir.
• Dosyalarda yapılan tüm değişikliklerin kaydını tutar bu nedenle veri kurtarma yapılabilir.

NTFS dosya sisteminde bulunan en önemli güvenlik ögeleri bazı kısma ayrılır;

1. Güvenli Sistem Girişi: Kullanıcılar sistemde çalışmadan önce geçerli olan kullanıcı adı ve parola bilgilerini girerek kendilerini sisteme tanıtmak zorundadır.
2. Erişim Kontrolü : Bir kaynağın sahibi dosya ya da bir kısma erişilebilmesi için kimlerin kaynağa erişebileceğini belirler. Bunun için kullanıcı ya da gruplara erişim hakları verebilir.
3. Gözetleme Fonksiyonları: NTFS güvenlik için önemli olayları belirleyebilir ve günlük dosyasında tutabilir. Aynı durum sistem kaynakları oluşturma, erişe ve silme işlemlerinde de geçerlidir.
4. Kullanıcı Yönetimi:  Herhangi bir dosya olayının hangi kullanıcı tarafından gerçekleştiği tespit edilebilir.
5. Bellek Koruması: Bir program gerekli yetkiye sahip değilse, başka bir programın kullandığı bellek alanına erişemez. Böylece diğer yazılımların bu bellek alanındaki dosyaları okuması engellenmiş olur.